Bach

Bovenbewustzijn

Enkel op gezag
van Sebastiaan Bach
kan de geest nog leven
zonder over te geven.

(uit: “In gevaar” – Adriaan Roland Holst)

De academische vraag of Jazz zou hebben bestaan zonder Bach is goed voor de wijnomzet op een zwoele zomeravond, maar net zo onzinnig als trachten aan te tonen dat de kip eerder was dan het ei.

Johann Sebastian Bach (1685-1750) is geboren in Eisenach in het noordelijke midden van Duitsland, een familie die vele beroemde musici voortbracht. Zijn vader Johann Ambrosius was in Eisenach stadsmusicus en gaf zijn zoontje zijn eerste muzieklessen. Zijn oudere broer Johann Christoph was organist en doceerde Johann Sebastian verder na hun vaders dood in 1695. Bach was opgeleid als violist, organist en componist.

De muziekstijl waarin Bach zijn meer dan 1.100 werken componeerde kennen we als Barok. Barok-kunst wil emoties, of beter gezegd affecten, weergeven en oproepen. Er worden regels opgesteld volgens welke men bepaalde emoties in de kunst (schilderkunst en muziek) kan weergeven en hoe men die emoties bij de luisteraar kan opwekken. De affectenleer is een stelsel van muzikale regels waarmee gevoelens en gemoedstoestanden worden weergegeven en koppelt muzikale middelen, toonsoorten en instrumenten aan gevoelens. De leer stamt uit de Griekse oudheid en vond in de barok opnieuw bijval.

De ruim 2,5 uur durende Matthäus Passion wordt nergens ter wereld zoveel uitgevoerd als in Nederland. Luistervoorbeelden vind je bijvoorbeeld op de website van Harmonia Mundi, uitgevoerd door Collegium Vocale Gent. In 2009 heb ik op projectbasis deelgenomen als zanger bij de uitvoering van dit enorme werk door Merwe’s Oratorium Vereniging. Sensationeel. Met iedere gehoorde, gespeelde of gezongen frase van Bach krijg ik trek in meer. Er is gelukkig genoeg.

Cantates

www.jsbach.org

http://www.xs4all.nl/~eduardvh/index.html