De Beethoven Belevenis

 

“Zijn de blazers daar een echo of een bekrachtiging van de strijkers?” vroeg Frans Brüggen afgelopen vrijdag tijdens zijn masterclass aan zijn Spaanse leerling.

“Weet wat je wilt!”

Hij verwees ook naar de wetenschap dat Beethoven soms de natuurlijke tempoversnelling bij een crescendo wist tegen te houden. Ik vond deze opmerking van een van Beethoven’s leerlingen:

In general, Beethoven played his compositions very moodily, but he did remain for the most part strictly in tempo, pushing the tempo only on rare occasions.
Now and then he would hold the tempo back during a crescendo, creating a crescendo with ritardando, which had a beautiful and most striking effect.

Is dat de reden waarom de crescendo’s bij Beethoven zoveel impact op je ziel hebben? Ik weet het nog steeds niet. In de masterclass van Brüggen werd wel verschil gemaakt tussen noten spelen en muziek maken. Verschil maken in makkelijke en moeilijke dingen (geef het orkest de tijd), verschil in hoog en laag, hard en zacht, thema en echo, langzaam en snel.

Charisma?  Of visie? Als musicus, in je hoofd horen hoe het moet klinken en weten hoe je dat voor elkaar krijgt. Bij een van de vele Youtube filmpjes met een deel van Beethoven’s 9e symfonie schreef iemand dat Beethoven zelf nooit gehoord heeft hoe zijn negende symfonie heeft geklonken, want hij was toen namelijk al volledig doof. Dat lijkt me een grote misvatting, want Beethoven heeft ook zijn negende compleet gehoord. Componisten hebben dat, want anders weet je ook niet wat je schrijft. Okee, de finale van de 9e en zijn Missa Solemnis zijn bijna onzingbaar, maar Ludwig wist wel wat hij deed. Gelukkig wel!

Na de inleiding stond er een oudere heer voor mij in de rij voor het toliet die zei dat het voor hem een aparte belevenis was: hij had de 9e nog niet eerder live gehoord. Nee meneer, ik ook niet. En vermoedelijk de meesten van de 2.000 bezoekers niet. Maar het was sensationeel. Marcel Beekman kwam met ” wie ein Held zum Siegen…” helder over 120 man koor en orkest heen. En de opkomst van de bas met “O Freunde, nicht diese Töne” was fenomenaal.

Gehoord: De Doelen Rotterdam, 16 oktober 2011
Orkest van de 18e eeuw o.l.v. Frans Brüggen
Laurens Collegium en Laurenscantorij o.l.v. Wiecher Mandemaker
Beethoven – 9e symfonie

Op Youtube vond ik overigens een mooi eerbetoon aan Frans Brüggen:

De directeur van De Doelen, Gabriel Oostvogel, kondigde vanavond aan dat er plannen zijn om in het voorjaar 2013 alle pianoconcerten van Beethoven uit te voeren met Frans Brüggen, zijn Orkest van de 18e eeuw en Christian Zimmermann. Het lijkt me voor Frans een mooi doel om nog een poosje door te gaan …